به لوله‌های فلزی که از خم کردن ورق و جوش دادن درز آن تولید می‌شود، لوله درزدار می‌گویند. این نوع لوله فلزی دارای درزجوش روی بدنه است؛ به همین دلیل به آن لوله جوشی نیز گفته می‌شود. لوله‌های جوشی درزدار می‌توانند سیاه یا گالوانیزه، درز مستقیم یا اسپیرال باشند و در دو نوع تست و غیر تست مورد استفاده قرار بگیرند. در این مطلب می‌خوانید لوله درزدار چیست، انواع آن کدامند و مشخصات فنی آن را بررسی می‌کنیم.
لوله درزدار چیست؟
لوله‌های درزدار، لوله‌های فولادی هستند که از ورق‌های فولادی ST37 تولید شده‌اند. لوله درزدار با رول کردن ورق فولادی و جوش دادن درز آن تولید می‌شود. لوله‌های درزدار دارای کاربردهای مختلفی در صنایع ساختمانی، نفت و گاز، آب و فاضلاب و خودرو هستند. کیفیت جوش و همچنین آزمایشات انجام‌شده روی لوله‌های درزدار، مشخص می‌کند این لوله‌ها در چه صنایعی می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند.
اگر لوله‌های درزدار در تست‌های مختلف سیالات عملکرد مطلوبی داشته باشند، به این لوله‌ها لوله تست گفته می‌شود. تست‌های انجام‌شده روی این محصولات فولادی، به این منظور است تا مشخص شود آیا لوله در شرایط مورد انتظار در برابر هرگونه نشتی، ترک و شکستگی مقاومت کافی را دارد یا خیر. چنانچه تست سیالات روی آن‌ها انجام نشود یا لوله در تست مردود شود، برای کاربردهای سازه‌ای از آن‌ها استفاده کرده و به آن‌ها لوله‌های غیر تست یا صنعتی گفته می‌شود.
روش تولید لوله های درزدار
این لوله‌ها بر خلاف لوله مانیسمان، دارای درز جوش هستند و در مقایسه با دیگر انواع لوله‌های فلزی، روش تولید ساده‌تری دارند. برای اینکه ساختار این لوله را بهتر توضیح دهیم، قصد داریم بررسی کنیم نحوه تولید لوله درزدار چیست. برای تولید این لوله فلزی مراحل زیر انجام می‌شود:
- ورق‌های فولادی در اندازه‌های مشخص‌شده بر اساس ابعاد لوله فولادی درزدار برش داده می‌شوند.
- سپس طی فرایند نورد سرد یا گرم، این نوارها به شکل لوله در می‌آیند.
- در این مرحله، لوله درزدار جوشکاری می‌شود تا دو طرف آن به یکدیگر متصل شود.
- ابتدا و انتهای لوله برش داده می‌شود تا اندازه آن به‌طور دقیق مشخص شود (شاخه‌های ۶ متری).
اگر لوله درزدار گالوانیزه باشد، مراحل زیر نیز در ادامه روی آن انجام خواهد شد:
- لوله درزدار با مواد پاک‌کننده و مواد اسیدی رقیق، پاکسازی می‌شود تا هرگونه چربی، ناخالصی و زنگ‌زدگی از سطح آن زدوده شود. مواد اسیدی نیز باعث می‌شوند تا روی (زینک) به سطح لوله بیشتر نفوذ کند و پیوند قوی‌تری با آن تشکیل دهد.
- در این مرحله لوله خشک می‌شود و در حمام روی فرو برده می‌شود. در این مرحله سطح داخلی و خارجی لوله از روی پوشیده می‌شود.
- پس از اینکه ضخامت پوشش زینک در سطح لوله به صورت یکنواخت در آمد، لوله در آب سرد فرو برده می‌شود تا بر سطح لوله تثبیت شود.
- اگر لوله گالوانیزه درزدار از نوع رزوه شده باشد، در این مرحله سر و ته لوله رزوه می‌شود و روی آن درپوش قرار می‌گیرد.
در صورتی که لوله از نوع تست باشد، پس از این مراحل تحت آزمایشات مختلفی قرار می‌گیرد تا مشخص شود برای کاربردهای تعیین‌شده استاندارد است یا خیر. در غیر این صورت از این لوله به‌عنوان لوله غیر تست یا همان لوله صنعتی استفاده می‌شود.
انواع لوله درزدار
انواع لوله درزدار را می‌توان بر اساس نوع درز آن‌ها دسته‌بندی کرد:
- درز مستقیم
- لوله اسپیرال
- لوله API یا درز مخفی
لوله درز مستقیم
معمولا منظور از لوله درزدار، همان لوله درز مستقیم است. لوله‌های درز مستقیم، دارای یک درز جوش عمودی قابل تشخیص در راستای طول هستند.
لوله اسپیرال
لوله اسپیرال از انواع لوله درزدار جوشی محسوب می‌شود که بر خلاف لوله درز مستقیم، درز آن شکلی مارپیچی دارد. لوله‌های اسپیرال از نظر استحکام، از لوله درز مستقیم قوی‌تر هستند. همین‌طور قیمت لوله اسپیرال از لوله درز مستقیم بیشتر است؛ زیرا نحوه ساخت پرهزینه‌تر و پیچیده‌تری دارد.
لوله API
لوله‌های API نیز نوع دیگری از لوله جوشی درزدار هستند؛ با این تفاوت که درز آن‌ها قابل تشخیص نیست. به همین دلیل به این لوله‌ها درز مخفی نیز گفته می‌شود. از لوله‌های API سپاهان به‌عنوان لوله بدون درز یا مانیسمان استفاده می‌کنند که در بازار با نام «مانیس گاز» شناخته می‌شوند. به همین دلیل برخی ممکن است به اشتباه، لوله‌های API سپاهان را با لوله مانیسمان اشتباه بگیرند. از این لوله‌ها برای اجرای لوله گاز توکار استفاده می‌شود.
علاوه بر شکل درز جوش، لوله درزدار از نظر نوع استاندارد دارای انواع مختلفی است. استانداردهای لوله درزدار، بر اساس انواع تست‌های هیدرواستاتیک انجام شده روی این لوله‌ها مشخص می‌شود که در ادامه به این استانداردها خواهیم پرداخت. لوله‌های درز مستقیم دارای دو نوع تست و غیر تست (صنعتی) هستند.
پیشنهاد مطالعه: تفاوت لوله درزدار و بدون درز
لوله درزدار غیر تست (صنعتی)
از انواع لوله درزدار می‌توان به لوله غیر تست اشاره کرد. اصطلاحی که در بازار آهن برای این لوله‌ها رایج است، لوله صنعتی است. این لوله‌های جوشی، برای انتقال سیالات کارایی ندارند؛ زیرا روی آن‌ها تست هیدرواستاتیک انجام نشده است. لوله‌های صنعتی از مقاومت مکانیکی مطلوبی برخوردار هستند و بیشتر برای کاربردهای سازه‌ای استفاده می‌شوند؛ مانند لوله داربست.
لوله درزدار تست
این لوله تحت تست‌های مختلفی قرار می‌گیرد تا مشخص شود آیا برای انتقال سیالات از قبیل آب و گاز مناسب است یا خیر.
انواع تست سیالات که روی لوله درزدار انجام می‌شود عبارت‌اند از:
- تست هیدرواستاتیک (Hydrostatic Testing)
- بازرسی ذرات مغناطیسی (Magnetic Particle Inspection)
- آزمون ضربه شارپی (Charpy Impact Test)
- تست التراسونیک (Ultrasonic Testing)
این لوله‌ها بر اساس کاربرد، تحت تست‌های مختلفی قرار می‌گیرند تا برای موارد مختلف از آن‌ها استفاده شود. در ادامه به کاربرد لوله‌های درزدار خواهیم پرداخت.
کاربرد لوله درزدار
لوله‌های جوشی دارای کاربردهای مختلفی در زمینه‌های نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌های نفت، خطوط لوله انتقال گاز شهری، گاز خانگی، لوله‌های آب و فاضلاب شهری و خانگی و همچنین صنعت خودرو هستند:
- لوله صنعتی: لوله‌های درزدار صنعتی بیشتر دارای مصارف سازه‌ای هستند. مثل لوله داربست و لوله گلخانه گالوانیزه؛
- لوله درزدار تست گاز خانگی: این لوله‌های جوشی از نوع روکار هستند و برای انتقال گاز به منازل مورد استفاده قرار می‌گیرند؛
- لوله درزدار تست گاز API: این لوله‌ها از نوع لوله درزمخفی بوده دارای استاندارد API-5 هستند. مورد مصرف این لوله‌ها، لوله گاز توکار است؛ زیرا مقاومت بالاتری در برابر فشار سیالات دارند و می‌توانند به‌عنوان لوله‌های توکار، بدون بروز نشتی در معرض فشار و حرارت بالا قرار بگیرند؛
- لوله تست آب: از این لوله‌های درزدار برای انتقال آب در شبکه درون‌شهری و ساختمان‌ها استفاده می‌شود. لوله آب نیز مانند لوله گاز می‌تواند توکار یا روکار باشد.
لوله‌های صنعتی و لوله‌های آب اغلب با لایه‌ای از روی پوشیده می‌شوند که به آن‌ها لوله گالوانیزه گفته می‌شود. در مقابل، لوله‌های گاز عموما از جنس لوله سیاه فولادی هستند؛ زیرا لایه گالوانیزه به مرور زمان در تماس با گاز واکنش نشان داده و به لوله‌کشی آسیب وارد می‌شود.
لوله درزدار جوشی؛ لوله‌ای پرکاربرد و مقرون به صرفه
لوله درزدار یا جوشی از انواع لوله فولادی است که می‌تواند به عنوان لوله سیاه یا لوله گالوانیزه در صنایع مختلف مورد استفاده قرار گیرد. با مشاهده درزجوش موجود روی این لوله، می‌توان این محصول را به سادگی تشخیص داد. در مقالات گذشته توضیح دادیم لوله چیست و چه انواعی دارد. در این مطلب نیز پاسخ دادیم لوله درزدار چیست، انواع این فراورده فولادی شامل لوله تست و غیر تست را بررسی کردیم و کاربرد آن‌ها را بیان کردیم. چنانچه سوالی در رابطه با ویژگی‌های لوله درزدار دارید، لطفا آن را در بخش نظرات بیان کنید.