برای اتصال لوله های فلزی به یکدیگر از اتصالات جوشی یا غیر جوشی استفاده می‌شود. هریک از این اتصالات نقش خاصی در انتقال سیالات ایفا می‌کنند؛ در نتیجه برای انتخاب قطعه مناسب لازم است تا با انواع اتصالات لوله کشی فلزی آشنا باشید. خرید اتصالات لوله فلزی از روی شناخت دقیق، به عدم نشتی لوله‌ها کمک کرده و از شکستن و آسیب دیدن اتصالات جلوگیری می‌کند.
اگر قصد خرید اتصالات لوله فلزی از قبیل زانو، سه‌راه، مغزی و … را دارید و دقیقا نمی‌دانید چه محصولی مورد نیاز شماست در ادامه با ما همراه باشید.
اتصالات لوله فلزی چه کاربردی دارند؟
برای اتصال لوله‌ها، کنترل یا تغییر جهت سیال، ایجاد انشعاب یا کور کردن انتهای لوله‌ها از اتصالات لوله‌ای فلزی استفاده می‌شود. کاربرد این قطعه‌های فلزی در خطوط نفت و گاز، ساختمان، صنایع دارویی و غذایی و همچنین نیروگاه‌ها است.
در مقالات قبلی درباره لوله فلزی توضیح دادیم. جهت آشنایی بیشتر و انتخاب مناسب‌ترین لوله، می‌توانید مطلب لوله چیست را مطالعه نمایید.
انواع اتصالات لوله کشی فلزی
برای شناسایی بهتر انواع اتصالات لوله‌های فلزی می‌توانیم آن‌ها را بر اساس جنس و کاربرد به دسته‌های مختلفی تقسیم‌بندی کنیم.
انواع اتصالات لوله بر اساس جنس
اگر بخواهیم انواع اتصالات لوله فلزی را بر اساس جنس آن‌ها تقسیم‌بندی کنیم، به دسته‌بندی زیر می‌رسیم:
- فولادی سیاه
- استنلس استیل
- فولاد آلیاژی
- گالوانیزه سرد
- گالوانیزه گرم
هریک از این اتصالات معمولا به لوله‌هایی از همین جنس متصل می‌شوند. از بین این قطعات فلزی، کمترین میزان مقاومت در برابر خوردگی و رطوبت متعلق به اتصالات فولادی سیاه است؛ زیرا روکش گالوانیزه ندارد. در مقابل، اتصالات از جنس فولاد آلیاژی و گالوانیزه گرم بیشترین مقاومت را در برابر خوردگی و شرایط محیطی سخت دارند.
انواع اتصالات لوله بر اساس کاربرد
تقسیم‌بندی معمول انواع اتصالات لوله کشی فلزی بر اساس نحوه استفاده آن‌هاست. علاوه بر جنس، می‌توان اتصالات فلزی را بر اساس نحوه کاربرد نیز دسته‌بندی کرد:
- اتصالات مانیسمان (Seamless Fitting): این نوع اتصالات بدون درز هستند و به همین دلیل مقاومت فوق‌العاده‌ای در برابر دما و فشار از خود نشان می‌دهند. برای اتصال لوله‌های مانیسمان از این نوع اتصالات استفاده می‌شود.
- جوشی (Butt Weld Fitting): اتصالات جوشی یا جوشی درزدار از فولاد سیاه تولید می‌شوند. روی این اتصالات درز جوش وجود دارد. به دلیل فرایند تولید راحت‌تر و همچنین مقاومت پایین‌تر در برابر دما و فشار، قیمت این نوع اتصالات از نوع مانیسمان پایین‌تر است.
- اتصالات فشار قوی (High pressure Fitting): که خود شامل اتصالات دنده ای (Threaded Fitting) و سکت ولد (Socket Weld Fitting) هستند. از این اتصالات بیشتر در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی استفاده می‌شود.
در برخی تقسیم‌بندی‌ها به اتصالات از نوع فلنج (Flanged fittings) نیز اشاره شده است. فلنج در واقع یکی از اتصالات فلزی است که به دو صورت جوشی و دنده‌ای موجود است.
اتصالات لوله فلزی دنده ای و انواع آن‌ها
این اتصالات، قطعاتی رزوه دار هستند که برای تغییر جهت، انشعاب، تبدیل و اتصال لوله‌های آب و فاضلاب به‌کار برده می‌شوند. مزیت اتصالات فلزی دنده‌ای، نصب آسان و دوام بالای آن‌هاست. اتصال این قطعات بدون نیاز به جوشکاری انجام می‌شود. جنس این اتصالات فلزی می‌تواند از چدن، برنج، گالوانیزه سرد یا گرم باشد که به جنس لوله بستگی داشته و معمولا مطابق با جنس لوله نصب می‌شود. بالاترین دوام در بین جنس‌های مختلف اتصالات دنده‌ای، متعلق به گالوانیزه گرم است که برای اتصال به لوله گالوانیزه استفاده می‌شود.
انواع اتصالات دنده‌ای عبارت‌اند از:
- سه راهی
- کپ لوله فلزی
- چهار راهی
- مغزی
- بوشن
- مهره ماسوره
اتصالات لوله فلزی سکت ولد و انواع آن‌ها
این اتصالات دارای یک تو رفتگی هستند. برای اتصال این قطعه‌ها به لوله، لوله‌ها را در فرورفتگی آن‌ها چفت کرده و بیرون آن‌ها را نیز جوشکاری می‌کنند تا از نشتی جلوگیری شود. جنس این نوع اتصالات می‌تواند از کربن استیل یا استیل ضدزنگ باشد. از این اتصالات در خطوط لوله فشار بالا استفاده می‌کنند؛ زیرا به‌خوبی آب‌بندی می‌شوند و در برابر فشار بالا مقاوم هستند.
از انواع اتصالات سکت ولد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سه راهی
- تبدیل
- بوشن
- مهره ماسوره
- زانویی
از مزیت‌های مهم اتصالات سکت ولد، این است که لوله بدون نیاز به پخ زدن به آن وصل می‌شود.
در ادامه مطلب هریک از انواع این اتصالات را بررسی می‌کنیم و پاسخ می‌دهیم چه کاربردی دارد.
اسامی اتصالات لوله فلزی
در ادامه لیست اسامی اتصالات لوله فلزی آب و گاز را ارائه می‌دهیم و کاربرد هریک را بررسی می‌کنیم:
- زانویی
- فلنج
- بوشن
- مهره ماسوره
- درپوش
- مغزی
- سه راهی و چهار راهی
زانویی
این قطعه در دو نوع ۹۰ و ۴۵ درجه در بازار موجود است و از آن برای تغییر مسیر لوله‌ها در لوله‌کشی‌های آب و فاضلاب ساختمان استفاده می‌شود.
این اتصالات علاوه بر انتقال آب، می‌توانند در لوله‌کشی گاز و تاسیسات سرمایش و گرمایش به کار روند. جنس این محصول معمولا از فولاد ضدزنگ و فولاد گالوانیزه است تا بتواند در برابر خوردگی مقاومت کافی را داشته باشد.
فلنج
در مقالات پیشین بررسی کردیم فلنج چیست و چه کاربردهایی دارد. از مهم‌ترین اتصالات لوله‌های فلزی در سیستم لوله‌کشی، می‌توان به فلنج اشاره کرد. فلنچ دارای انواع مختلفی است و هر نوع فلنج برای صنعت خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پرکاربردترین انواع فلنج عبارت‌اند از:
- جوشی
- رزوه ای
- سکت ولد
- کور
معمولا برای اتصال لوله به شیر، مخزن، پمپ و دریچه‌ها از فلنچ استفاده می‌شود. از آنجا که این اتصالات فلزی دارای مقاومت بالایی هستند، در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بوشن
جهت اتصال دو لوله، از بوشن استفاده می‌شود. یکی از قابلیت‌های بوشن، اتصال دو لوله در سایزهای متفاوت است. بوشن‌های فلزی معمولا از جنس برنج، چدن و فولاد ساخته می‌شوند و برای اتصال لوله‌های گاز و آب مورد استفاده قرار می‌گیرند. این قطعات به دلیل نحوه نصب آسان، فروش بالایی دارند. به‌طوری که بدون نیاز به تخصص و تجهیزات خاصی می‌توان آن‌ها را نصب کرد.
مهره ماسوره
از مهره ماسوره برای اتصال دو لوله فلزی استفاده می‌شود. مزیت مهره ماسوره، اتصال راحت آن است که باعث می‌شود لوله‌ها به‌سادگی از یکدیگر باز شوند تا در صورت نیاز بتوان آن‌ها را تعویض یا تعمیر کرد. این اتصال فلزی از سایز 1/2 تا 6 اینچ در بازار قابل تهیه است.
مهره ماسوره دو مجرا و یک مهره دارد. یکی از مجراها دارای رزوه در سطح خارجی، و دیگری بدون رزوه طراحی شده که لوله در آن‌ها قرار می‌گیرد. مجرای بدون رزوه دارای لبه‌ای است که با مهره درگیر می‌شود.
درپوش
از این اتصال فلزی برای مسدود کردن لوله‌کشی به‌صورت دائم یا موقت استفاده می‌شود. درپوش برای لوله‌کشی صنایع مختلف نظیر آب و فاضلاب، گاز و صنایع نفتی نیز برای جلوگیری از نشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در صورتی که فشار آب پایین باشد، استفاده از درپوش نیاز شما را برطرف می‌کند و امکان نشتی وجود ندارد. اما در زمانی که فشار آب بالاست، درپوش پاسخگوی نیاز شما نخواهد بود.
مغزی
این محصول در صنعت پایپینگ به عنوان یکی از قطعات کلیدی، بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این محصول در جنس‌های فولاد کربنی و استنلس استیل تولید شده و دارای انواع متنوع زیر است:
- جوشی
- یک سر رزوه
- دوسر رزوه
- تمام رزوه
- سویج
- شش گوش
- بدون درز
- شیاردار
بیشترین مقاومت حرارتی در میان انواع مغزی، متعلق به آن‌هایی است که بدون نیاز به جوش وصل می‌شوند. از مغزی می‌توان برای اتصال دو لوله و انتقال سیالات از لوله‌ای به لوله دیگر استفاده کرد. این محصول آب‌بندی خوبی از خود نشان می‌دهد و نیاز به استفاده از آب‌بند ندارد.
سه راهی و چهار راهی
جهت ایجاد انشعاب برای لوله‌کشی آب و گاز، از سه راهی و چهار راهی فلزی استفاده می‌کنند. این اتصالات لوله فلزی، از رایج‌ترین انواع اتصالات هستند که معمولا از جنس چدن یا مس ساخته می‌شوند. سه راهی دارای یک ورودی و دو خروجی است که جریان‌ها را ادغام می‌کند. اگر دهانه دو انشعاب خروجی در سه راهی دارای قطر کمتری از انشعاب اصلی باشد، به آن سه راهی کاهنده می‌گویند.
چهارراهی یا صلیب نیز ۴ دهانه در جهت‌های مختلف دارد و به شکل ضربدری طراحی می‌شود. از این قطعه برای سیستم‌های تهویه، گرمایش و سرمایش، و به‌طور کلی پروژه‌هایی که نیاز به توزیع سیالات در چندین بخش دارند استفاده می‌شود.
انواع اتصالات لوله کشی فلزی
انواع اتصالات لوله‌های فلزی شامل جوشی، فشار قوی و مانیسمان هستند که شامل اتصالاتی چون بوشن، مغزی، سه راهی، فلنج و زانویی می‌شوند. در این مطلب لیستی از اسامی اتصالات لوله فلزی ارائه کردیم و کاربرد هریک را با جزئیات شرح دادیم. در نتیجه می‌توانید با اطمینان کامل، انواع اتصالات مورد نیازتان از نوع سکت ولد، دنده ای یا انواع دیگر را تهیه نمایید. چنانچه ابهامی در رابطه با هریک از این قطعات و کاربرد آن‌ها دارید، لطفا در بخش نظرات مطرح نمایید.