وزن تیرآهن یکی از مهم‌ترین عوامل در طراحی و اجرای پروژه‌های ساختمانی و صنعتی است. چه در زمان خرید تیرآهن و چه در زمان محاسبه بارهای وارده بر سازه، دانستن دقیق وزن هر شاخه یا هر متر تیرآهن ضروری است. این وزن نه‌تنها بر قیمت و هزینه حمل‌ونقل تأثیر می‌گذارد، بلکه نقش مهمی در ایمنی و پایداری سازه نیز دارد. در این مطلب، با جدول کامل وزن تیرآهن‌های IPE بر اساس استاندارد اشتال آشنا می‌شویم، نحوه محاسبه وزن را بررسی می‌کنیم و به نکاتی مهم برای انتخاب صحیح تیرآهن اشاره خواهیم کرد.
جدول وزن تیر آهن (IPE)
تیر آهن IP متداول‌ترین نوع تیر آهن ساختمانی در ایران است. به جدول زیر توجه کنید:
| سایز (IPE) | ضخامت جان s (mm) | ضخامت بال t (mm) | وزن هر متر (kg/m) | وزن شاخه ۱۲ متر (kg) |
|---|---|---|---|---|
| 8 | 3.8 | 5.2 | 6.64 | 79.7 |
| 10 | 4.1 | 5.7 | 8.1 | 97.2 |
| 12 | 4.4 | 6.3 | 10.4 | 124.8 |
| 14 | 4.7 | 6.9 | 12.9 | 154.8 |
| 16 | 5.0 | 7.4 | 15.8 | 189.6 |
| 18 | 5.3 | 8.0 | 18.8 | 225.6 |
| 20 | 5.6 | 8.5 | 22.4 | 268.8 |
| 22 | 5.9 | 9.2 | 26.2 | 314.4 |
| 24 | 6.2 | 9.8 | 30.7 | 368.4 |
| 27 | 6.6 | 10.2 | 36.1 | 433.2 |
| 30 | 7.1 | 10.7 | 42.2 | 506.4 |
| 33 | 7.5 | 11.5 | 49.1 | 589.2 |
| 36 | 8.0 | 12.7 | 57.1 | 685.2 |
| 40 | 8.6 | 13.5 | 66.3 | 795.6 |
| 45 | 9.4 | 14.6 | 77.6 | 931.2 |
| 50 | 10.2 | 16.0 | 90.7 | 1088.4 |
| 55 | 11.1 | 17.2 | 106.0 | 1272.0 |
| 60 | 12.0 | 19.0 | 122.0 | 1464.0 |
جدول بالا وزن استاندارد تیر آهن برای ابعاد متفاوت را نشان می‌دهد و به اسم جدول اشتال شناخته می‌شود. جدول اشتال از استاندارد اروپا (DIN 1025 و EN 10365) استخراج شده و توسعه یافته از سال ۱۹۳۸ و منبع مورد اعتماد مهندسان جهان است. تولیدکنندگان تیر آهن در ایران برای اخذ مجوز و استاندارد ملی، باید وزن محصولشان در محدوده جدول بالا باشد. ماکسیمم تلورانس مجاز از اعداد بالا توسط سازمان استاندارد ملی تعیین شده و مشخص است.
در ادامه، وزن حدودی هر شاخه تیر آهن ایرانی را برای شما قرار داده‌ایم.
وزن شاخه 12 متری تیر آهن چقدر است؟
بر اساس داده‌های واقعی باسکول در بازار آهن، وزن تیر آهن 12 متری برای هر سایز مشخص در ادامه لیست شده است:
- وزن شاخه تیرآهن 8 حدود 12 کیلوگرم است.
- وزن شاخه تیرآهن 10 حدود 98 کیلوگرم است.
- وزن شاخه تیرآهن 12 حدود 125 کیلوگرم است.
- وزن شاخه تیرآهن 14 حدود 155 کیلوگرم است.
- وزن شاخه تیرآهن 16 حدود 190 کیلوگرم است.
- وزن شاخه تیرآهن 18 حدود 226 کیلوگرم است.
- وزن شاخه تیرآهن 20 حدود 269 کیلوگرم است.
- وزن شاخه تیرآهن 22 حدود 315 کیلوگرم است.
- وزن شاخه تیرآهن 24 حدود 369 کیلوگرم است.
- وزن شاخه تیرآهن 27 حدود 434 کیلوگرم است.
- وزن شاخه تیرآهن 30حدود 507 کیلوگرم است.
- وزن شاخه تیرآهن 33 حدود 590 کیلوگرم است.
اعداد بالا دقیقا برابر جدول اشتال نیستند اما به وزن واقعی تیر آهن در بازار ایران نزدیک هستند و در محدوده وزن مجاز استاندارد ملی قرار دارند.
نحوه محاسبه وزن تیر آهن
شاید برای شما سوال پیش آمده باشد که داده‌های جدول اشتال چگونه به دست آمده‌اند. این داده‌ها از طریق فرمول محاسبه وزن تیر آهن به کمک چگالی فولاد محاسبه شده‌اند. بر اساس فرمول چگالی داریم:
وزن= چگالی * حجم
حجم تیر آهن از ضرب مساحت مقطع آن در طول مشخص به دست می‌آید. برای سادگی، طول یک متر را در نظر میگیریم. از آنجایی که چگالی فولاد، 7.85 گرم بر سانتیمتر مکعب است، فرمول نهایی به شکل زیر است:
((7.85 * مساحت سطح مقطع (سانتیمتر مربع) * 100)÷1000) = وزن هر متر تیر آهن بر حسب کیلوگرم
عدد 100 برای تبدیل واحد استفاده شده است زیرا بدون تبدیل واحد نمی‌توان از واحد سانتیمتر و سانتیمتر مربع از یک طرف معادله به کیلوگرم در طرف دیگر رسید.
مثال: مساحت مقطع تیر آهن IPE14 طبق داده‌های جدول اشتال، 16.4 سانتیمتر مربع است. با جای گذاری در فرمول، عدد 12/874 بکیلوگرم بر متر به دست می‌آید. همانطور که می‌بینید عدد مربوط به این سایز در جدول وزن تیر آهن در ابتدای صفحه، 12/9 گزارش شده که گرد شده همین عدد به سمت بالاست.
تاثیر وزن تیر آهن بر قیمت و هزینه مشتریان
وزن تیرآهن یکی از مهم‌ترین عواملی است که مستقیماً بر قیمت نهایی خرید مشتریان تأثیر می‌گذارد. در بازار آهن‌آلات، تیرآهن معمولاً به‌صورت کیلویی یا بر اساس وزن شاخه ۱۲ متری قیمت‌گذاری می‌شود. بنابراین هر کیلوگرم اضافه یا کسر در وزن واقعی محصول، می‌تواند تفاوت قابل‌توجهی در مبلغ پرداختی ایجاد کند؛ مخصوصاً در پروژه‌های عمرانی که مصرف تیرآهن بالاست.
وزن دقیق، هزینه دقیق‌تر
اگر وزن تیرآهنی که خریداری می‌کنید بیشتر از وزن استاندارد باشد، هزینه بیشتری پرداخت خواهید کرد، حتی اگر قیمت هر کیلوگرم ثابت باشد. بالعکس، تیرآهن‌های سبک‌تر ممکن است ارزان‌تر به نظر برسند، اما باید دقت کرد که آیا از نظر فنی و مقاومتی نیز قابل‌اعتماد هستند یا خیر.
داشتن جدول وزن استاندارد تیرآهن، مانند جدول اشتال، به خریداران این امکان را می‌دهد که:
- مقدار دقیق تیرآهن موردنیاز خود را محاسبه کنند؛
- از فروش بیش از حد یا کم‌فروشی جلوگیری کنند؛
- تفاوت بین تیرآهن‌های سبک و سنگین بازار را بهتر درک کنند؛
- و در نهایت، خریدی شفاف، فنی و اقتصادی داشته باشند.
برای تخمین هزینه خود، باید قیمت واحد وزن این محصول را در صفحه قیمت تیر آهن مشاهده کرده و سپس در وزن شاخه و تعداد شاخه مورد نیازتان ضرب کنید. وزن بیشتر نه تنها در فاکتور خرید هزینه شما را بالا می‌برد، بلکه هزینه حمل و نقل و دستمزد نصب کارگران و … را نیز بالا می‌برد.
چرا وزن تیرآهن کارخانه‌ها متفاوت است؟
یکی از پرسش‌های متداول خریداران تیرآهن این است که چرا وزن محصولات کارخانه‌های مختلف با یکدیگر تفاوت دارد؛ در حالی که همه آن‌ها از یک سایز مشخص (مثلاً IPE 14) صحبت می‌کنند. این تفاوت وزنی دلایل فنی، تولیدی و حتی تجاری دارد که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- تفاوت در دقت تولید و تلورانس مجاز
هر کارخانه طبق استاندارد مشخصی مانند DIN 1025 یا ISIRI 1791 اقدام به تولید تیرآهن می‌کند. این استانداردها معمولاً تلورانسی (دامنه مجاز انحراف) برای وزن در نظر می‌گیرند. برای مثال ممکن است وزنی که در جدول اشتال برای IPE 14 آمده 12.9 کیلوگرم در هر متر باشد، اما کارخانه‌ای آن را با وزن 12.5 یا حتی 13.2 کیلوگرم تولید کند که همچنان در محدوده مجاز استاندارد قرار دارد.
- تنوع در ترکیب شیمیایی و روش تولید
کارخانه‌هایی که از فولاد با درصد کربن متفاوت یا روش‌های نورد خاص (مثل نورد گرم مستقیم) استفاده می‌کنند، ممکن است محصول نهایی آن‌ها اندکی سبک‌تر یا سنگین‌تر باشد. این اختلاف معمولاً جزئی است، اما در محاسبات انبوه می‌تواند تاثیر اقتصادی داشته باشد. - سبک‌سازی هدفمند برای کاهش قیمت
برخی کارخانه‌ها برای رقابت قیمتی در بازار، تیرآهن‌هایی با مقطعی نزدیک به استاندارد اما با ضخامت جان و بال کمتر تولید می‌کنند. این تیرآهن‌ها که گاهی به نام “تیرآهن سبک” شناخته می‌شوند، وزن کمتری دارند و در نتیجه ارزان‌تر تمام می‌شوند؛ اما ممکن است برای استفاده در سازه‌های حساس مناسب نباشند. - برند، خط تولید و تجهیزات
دقت خط تولید، تکنولوژی ماشین‌آلات، کیفیت قالب‌ها و تجربه کارخانه از دیگر عواملی است که بر یکنواختی وزن محصولات تاثیر می‌گذارد. به‌عنوان مثال، تیرآهن‌های ذوب‌آهن اصفهان به دلیل تجهیزات دقیق‌تر، کمترین تلورانس وزنی را نسبت به سایر برندها دارند.
تفاوت وزن تیرآهن بین کارخانه‌ها، پدیده‌ای طبیعی و متأثر از عوامل متعدد است. هنگام خرید، بهتر است هم به وزن واقعی محصول توجه شود و هم به اعتبار برند تولیدکننده و کاربرد نهایی آن در پروژه. در صورت نیاز به دقت بالا، استفاده از تیرآهن‌های نزدیک به وزن جدول اشتال پیشنهاد می‌شود.
سخن نهایی
همانطور که دیدیم، وزن تیرآهن نقش کلیدی در محاسبه قیمت، انتخاب نوع مناسب برای پروژه، و حتی اطمینان از ایمنی سازه دارد. شناخت جدول‌های استاندارد مانند اشتال و آگاهی از تفاوت وزن کارخانه‌ها، به شما کمک می‌کند تصمیمی دقیق‌تر و اقتصادی‌تر بگیرید.
اگر در انتخاب تیرآهن مناسب پروژه‌تان نیاز به راهنمایی دارید یا قصد خرید مستقیم از تأمین‌کننده معتبر را دارید، تیم ما آماده پاسخگویی و ارائه مشاوره رایگان به شماست. کافی‌ست با ما تماس بگیرید یا از صفحه محصولات تیرآهن دیدن کنید تا قیمت به‌روز و موجودی برندهای معتبر را مشاهده کنید.