انواع لوله‌های فلزی موجود در بازار به دو دسته درزدار (welded pipe) و بدون درز یا مانیسمان (Seamless pipe) تقسیم می‌شوند. لوله‌های بدون درز یا مانیسمان برای مواردی استفاده می‌شوند که لوله نیاز به مقاومت بالا در برابر تنش و حرارت دارد. در مقابل، لوله‌های درزدار از مقاومت کم‌تری در برابر خوردگی و فشار برخوردار هستند و قیمت پایین‌تری نیز دارند. در ادامه به مقایسه لوله‌های درزدار و بدون درز می‌پردازیم تا بتوانید با نقاط قوت و ضعف هرکدام آشنا شوید و محصولی متناسب با بودجه و نیاز خود را تهیه کنید. با ما همراه باشید.
جدول مقایسه لوله درزدار و بدون درز
لوله‌های درزدار و مانیسمان به دلیل ساختار و روش تولید متفاوت، دارای ویژگی‌های متفاوتی نیز هستند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود هریک در برخی موارد نسبت به دیگری برتری یا ضعف داشته باشد. در جدول زیر به طور خلاصه این لوله‌ها را با یکدیگر مقایسه می‌کنیم:
| مشخصات | لوله مانیسمان (بدون درز) | لوله درزدار |
| میزان مقاومت شیمیایی | مقاومت بالا در برابر مواد خورنده | دارای مقاومت کمتر در برابر خوردگی مخصوصا در محل درزجوش |
| مقاومت در برابر تنش، خمش و ضربه | مقاومت بالا در برابر خمش و پیچش. عملکرد بهتر در برابر نیروهای وارد شده و تنش بالا | احتمال آسیب‌پذیری در محل درزجوش در برابر نیروهای وارده |
| مقاومت در برابر فشار داخلی | مقاومت بالا در برابر تحمل فشار و دمای بالای سیالات | احتمال ترک‌خوردگی در محل درزجوش بر اثر فشار و دمای بالا |
| کاربرد | صنایع با حساسیت بالاتر مانند نفت، گاز، پتروشیمی و نیروگاه‌ها | استفاده به عنوان لوله‌های تست آب و تست گاز خانگی، لوله‌های صنعتی غیر تست |
| روش تولید | روش‌های زمان‌بر و پیچیده‌ی ریخته‌گری و اکستروژن | رول کردن ورقه‌ها یا تسمه‌های فولادی و جوش دادن لبه‌های آزاد |
| قیمت | قیمت بالاتر | قیمت پایین‌تر |
طبق جدول بالا، می‌توانیم تفاوت‌های اساسی لوله درزدار و لوله مانیسمان (بدون درز) را در ۴ مورد زیر خلاصه می‌کینم:
- مشخصات فنی
- فرایند تولید
- مقاومت
- کاربردها
در ادامه قصد داریم توضیحات جامعی در رابطه با این دو لوله بیان کرده و لوله‌های درزدار و بدون درز را از جنبه‌های گوناگون با یکدیگر مقایسه کنیم.
لوله درزدار چیست؟
به لوله‌هایی که از فرم دادن و جوش دادن تسمه فولادی یا ورق فولادی تولید می‌شود، لوله درزدار می‌گویند. این لوله را به سادگی می‌توان از درزجوش موجود بر روی بدنه‌اش تشخیص داد. فرایند تولید این لوله ساده است و به همین دلیل قیمت پایین‌تری دارد.
این لوله از محل درزجوش آسیب‌پذیر است. به این معنا که درز آن در اثر تماس با مواد خورنده ممکن است دچار زنگ‌زدگی شده، یا بر اثر دما و فشار بالای سیال دچار ترکیدگی شود. به همین دلیل برای موارد حساس و در خطوط فشار قوی مانند انتقال گاز شهری کارایی ندارد. از این لوله برای موارد مختلفی چون لوله‌های تست آب، لوله گاز خانگی روکار و لوله داربست استفاده می‌شود. این لوله از لحاظ ساختار ظاهری، دارای انواع درز مستقیم و اسپیرال است.
برای آشنایی بیشتر با لوله دزدار، پیشنهاد می‌کنیم مطلب لوله درزدار چیست را بخوانید.
لوله بدون درز چیست؟
لوله‌های بدون درز یا مانیسمان، لوله‌هایی هستند که ساختار آن‌ها کاملا یکپارچه است و درز جوش روی آن‌ها دیده نمی‌شود. به همین دلیل مقاومت بسیار خوبی در برابر مواد خورنده و فشار بالای سیالات از خود نشان می‌دهند. روش تولید این لوله‌ها امری هزینه‌بر و پیچیده است. به همین دلیل در مقایسه با لوله درزدار گران‌تر هستند و دامنه کاربرد آن‌ها محدودتر است.
این لوله‌ها ضریب ایمنی بالایی دارند و در مواردی که نشت سیالات از لوله ریسک بالایی به همراه دارد، محصول مناسبی محسوب می‌شوند. از این لوله در خطوط نفت و گاز، پتروشیمی، آبرسانی صنعتی، نیروگاه‌ها و خطوط انتقال گاز شهری استفاده می‌شود.
۱. مقایسه مشخصات فنی لوله درزدار و بدون درز
این لوله‌ها در ویژگی‌های فنی مانند ضخامت و سایزبندی‌های موجود در بازار با یکدیگر تفاوت دارند. در جدول زیر به مقایسه این موارد می‌پردازیم:
| ویژگی‌های فنی | لوله درزدار | لوله بدون درز (مانیسمان) |
| سایز | 2/1 تا 6 اینچ | 2/1 تا 24 اینچ |
| ضخامت | 2 تا 6 میلی متر | 2.5 تا 11 میلی متر |
| طول | 6 متر | 6 و 12 متر |
| وزن | 5 تا 144 کیلوگرم | 5 تا 190 کیلوگرم |
۲. تفاوت در فرایند تولید
لوله‌های درزدار با رول کردن مستقیم یا مارپیچ ورق فولادی یا تسمه فولادی و سپس جوش دادن درز آن تولید می‌شود، در صورتی که لوله مانیسمان دارای ساختاری یکپارچه است.
فرایند تولید لوله درزدار
انواع لوله درزدار می‌توانند دارای درز مستقیم یا مارپیچی شکل (اسپیرال) باشند. نحوه تولید آن‌ها عبارت است از فرم دادن ورق‌های فولادی به شکل مستقیم یا مارپیچ و سپس جوشکاری لبه‌ها. روش تولید لوله درز مستقیم با لوله اسپیرال متفاوت است که باعث تفاوت در ویژگی این لوله‌های فلزی می‌شود.
لوله‌های اسپیرال به دلیل ساختار مارپیچی‌شکل خود دارای مقاومت فیزیکی بالاتری در مقایسه با لوله‌های درز مستقیم بوده و گران‌تر هستند.
فرایند تولید لوله مانیسمان
لوله مانیسمان در کارخانه‌ها به سه روش زیر تولید می‌شود:
- اکستروژن (سمبه کاری چرخشی)
- ریخته‌گری گریز از مرکز
- ریخته‌گری پاششی
هریک از این روش‌ها دارای مراحل متفاوتی است و طی آن‌ها، عملیات مختلفی بر روی شمش فولادی انجام می‌شود؛ اما خروجی تمام این روش‌ها، لوله مانیسمان یا بدون درز است. برای آشنایی کامل با فرایندهای تولید این لوله، می‌توانید مطلب لوله مانیسمان چیست را مشاهده کنید.
۳. مقاومت لوله مانیسمان در برابر لوله درزدار
لوله درزدار به دلیل داشتن درزجوش بر روی بدنه، در برابر مواد خورنده و فشار آسیب‌پذیری بیشتری دارد. زیرا ممکن است از محل درزجوش در مرور زمان ترک بردارد، دچار ترکیدگی شده یا سوراخ شود. مقاومت شیمیایی لوله درزدار در برابر مواد اسیدی و قلیایی پایین‌تر است، به دلیل مقاومت فیزیکی پایین‌تر عملکرد ضعیف‌تری در برابر ضربه دارد و استحکام تسلیم آن از لوله مانیسمان پایین‌تر است. در نتیجه لوله درزدار در مقایسه با لوله مانیسمان، مقاومت پایین‌تری در برابر نیروهای وارد شده موازی با طول لوله یا عمود بر سطح مقطع دارد.
علاوه بر موارد گفته شده، لوله‌های درزدار در برابر ضربه جریان سیال (Water Hammer) مقاومت پایین‌تری دارند. به این معنا که موج ایجاد شده در اثر تغییر ناگهانی جریان سیال، می‌تواند به دیواره ضربه وارد کند و باعث ترک خوردگی آن شود.
۴. کاربردهای لوله درزدار و بدون دز
در موقعیت‌هایی که هرگونه نشتی خسارت زیادی وارد کند و با ریسک بالایی همراه باشد، از لوله‌های مانیسمان استفاده می‌کنند؛ مانند لوله گاز توکار. از لوله‌های مانیسمان برای پایپینگ خطوط فشار قوی و حرارت بالا استفاده می‌شود؛ زیرا این لوله به‌خوبی می‌تواند فشار داخلی و خارجی را تحمل کند و در معرض دماهای بالا نیز کارایی خود را حفظ کند.
همچنین با توجه به مقاومت بالای این لوله‌ها، عمر مفید آن‌ها نیز زیاد است و می‌توان در طولانی مدت از آن‌ها استفاده کرد. کاربردهای لوله مانیسمان شامل موارد زیر هستند:
- صنایع نفت و گاز
- پالایشگاه‌ها
- پتروشیمی‌ها
- عایق کابل‌های فشار قوی
لوله‌های درزدار به دلیل داشتن قیمت پایین‌تر، کاربردهای گسترده‌تری دارند. برخی از کاربردهای فراوان لوله درزدار عبارت هستند از:
- لوله تست آب
- لوله تست گاز خانگی
- لوله شوفاژی
- لوله‌های صنعتی
- لوله داربست
علاوه بر انتقال سیالات، لوله‌های درزدار دارای کاربردهای سازه‌ای نیز هستند. از این لوله‌ها به منظور ساخت سازه‌هایی چون آلاچیق و گلخانه نیز استفاده می‌شود. البته در مواردی که سازه نیاز به مقاومت بالایی دارد، می‌توان از لوله‌های بدون درز نیز استفاده کرد. برای مثال جهت نصب داربست برای ساختمان‌های بلندمرتبه از لوله بدون درز استفاده می‌شود.
لوله درزدار یا لوله بدون درز؟ کدام یک بهتر است؟
با مقایسه لوله درزدار و لوله بدون درز (مانیسمان) دریافتیم که لوله‌های مانیسمان از نظر فیزیکی و شیمیایی مقاومت بالاتری دارند. در مقابل، لوله‌های درزدار کاربردهای سازه‌ای نیز دارند و قیمت آن‌ها پایین‌تر است. در نهایت نمی‌توان نتیجه‌گیری کرد که کدام یک از این لوله‌ها بر دیگری برتری دارد. با بررسی تفاوت لوله درزدار و بدون درز و مقایسه ویژگی‌های آن‌ها، می‌توانید تصمیم‌گیری کنید که کدام لوله را تهیه کنید. چنانچه به توضیحات بیشتری نیاز دارید لطفا آن را در بخش نظرات مطرح نمایید.